İLKYARDIM

İLK YARDIM NEDİR?
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla, ilaçsız olarak yapılan uygulamalara ilkyardım denir.

İLK YARDIM UYGULAMASINDA KESİNLİKLE İLAÇ KULLANILMAZ.

İLK YARDIMDA AMAÇ NEDIR?
1.Yaşamı koruma ve sürdürülmesini sağlama
2.Durumun kötüleşmesini engelleme
3.İyileşmesini kolaylaştırma

İLKYARDIMCININ ÖZELLİKLERİ VE SORUMLULUKLARI NEDİR?
1.Sakin ve telaşsız olmalı.
2.Hastayı sakinleştirmeli.
3.Çevreyi değerlendirip süren bir tehlike olup olmadığı belirlenmeli.
4.Kendi can güvenliğini tehlikeye atmamalı.
5.Çevredeki kişileri, sağlık kuruluşları, itfaiye ve güvenliğe haber vermeleri için organize etmeli.
6.Hastanın durumunu değerlendirerek uygun ilk yardıma başlamalı.
7.Hastanın sağlık kurulusuna bir an önce ulaşmasını sağlamalı.

İLK YARDIMIN İLK AMACI NEDIR?
A.Solunum yolunun açılması.
B.Solunumun düzeltilmesi.
C.Dolaşımın etkinliğini sağlama.

SOLUNUM YOLU NASIL AÇILIR?
1.Ağızda yabancı cisim, ,kırık takma diş ve solunumu engelleyecek bir şey varsa varsa çıkarılır.
2.Bilinci kapalı kişilerde dil arkaya düşüp havayolunu tıkayabilir. Bu durumda baş geriye itilip çene yukarı kaldırılarak nefes yolu açılır.

SOLUNUM YOLU NASIL DÜZELTİLİR (SUNİ SOLUNUM)
Solunumu duran kişiye derhal suni solunum uygulanmalıdır.
1.Hasta sert bir zemine yatırılır.
2.Ağız içi temizlenerek varsa yabancı cisimler çıkarılır.
3.Çenesi yukarı kaldırılarak baŞ hafifçe arkaya itilir.
4.Ağızdan ağza solunum yapılacaksa burun kapatılır. Burundan solunum yapılacaksa ağız kapatılır.
5.Derin bir nefes alınıp, solunum yaptırılacak kişinin ağzına (ya da burnuna) ağız yerleştirilir.
6.Hastanın göğsünün kabarmasına yetecek miktarda nefes verilir.

DOLAŞIMIN ETKİNLİĞİ NASIL SAĞLANIR? (KALP MASAJI)
1.Kalp durmuşsa hemen kalp masajına başlanır.
2.Hasta sert bir zemine yatırılır ve bir yanına diz üstü oturulur.

3.Göğüs kemiğinin (iman tahtası) üçte bir alt ucuna bir elin ayası sıkıca yerleştirilir, diğer elin ayası bunun üstüne konur. Parmaklar hastaya temas etmemelidir.
4. Kollar dik tutularak (Bilek ve dirsekler bükülmeden)sabit ve ritmik bir şekilde göğse 4-5 cm bastırılır.
5. Arada nabız kontrol edilerek dakikada 60 kez olmak üzere dolaşım başlayıncaya kadar devam edilir.

BAYILMALARDA UYGULANACAK İLKYARDIM KURALLARI
1.Elbiseleri boyundan, göğüsten ve karından gevşetilir.
2.Hastanın beynine kan gitmesini sağlamak için düz bir yerde sırtüstü yatırılarak, ayakları yukarı kaldırılır ve sonrada şok pozisyonunda bekletilir. Kesinlikle başının altına yastık konmaz.
3.Hastaya uyarıcı kokular koklatılır.
4.Hastanın zorlanmaksızın kendine gelmesi beklenir.
5.Kendine geldiğinde su, çay gibi içecekler azar azar verilmelidir.

GÖGÜS YARALANMALARINDA İLKYARDIM
1.Yaralı, yarı oturur duruma getirilir.
2.Havanın akciğerlere dolmasına engel olmak için açık olan yara yerine temiz bir bez kapatıp basınç yapmadan sarılır.
3.Kazazedenin ısı kaybı önlenir.

KARIN YARALANMALARINDA İLKYARDIM
1.Hastaya ağızdan yiyecek içecek verilmez.
2.Yaralı başı hafif yüksek, dizlerinin altına rulo edilmiş bir battaniye konularak sırt üstü yatırılır.
3.Herhangi bir organ dışarı çıkmış ise asla el sürülmez. Geniş bir gaz bezi varsa serum fizyolojik ile ıslatılarak basınç yapmadan organların üzerine örtülür.
4.Yaralı zaman geçirmeden sevk edilir.

SİNDİRİM YOLU ZEHİRLENMELERİNDE İLKYARDIM
1.Zehrin sulanması ve emilimin yavaşlaması için hastalara; süt, yumurta akı, nişasta solüsyonlu su içirilir.
2.Kusmasına yardım edilir.
3.Asitle olan zehirlenmelerde, hasta hiçbir zaman kusmaya zorlanmaz. Su ve süt yumurta akı karıştırılarak içirilir.
4.Alkali ile olan zehirlenmelerde:1/4 oranında sirke ile hazırlanmış 500ml. su veya limon suyu içirilir.

KANAMALARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Kanayan uzuv (kol, bacak vs.) yükseltilir.
2.Yara üzerine temiz gazlı bez, mendil veya çamaşır parçası konur ve sıkıca bastırılır.
3.Kanama durmazsa kanayan yerin 5 cm yukarı kısmına bandaj uygulanır.

BURUN KANAMASINDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Burnu kanayan kişinin bası hafifçe öne eğilir.
2.Hasta burun üzerine basınç yapar.
3.Bu sırada ağızdan nefes alıp verir ve asla sümkürmez.
4.Burun kanamasında hastanın başı geriye doğru kaldırılmaz

ELEKTRİK ÇARPMALARINDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Önce ilk yardımcı kendi güvenliğini sağlar.
2.Elektrik akımını yaralı ile teması kesilir. Bu yapılmadan önce yaralıya dokunulmaz.
3.Kuru tahta parçası ve lastik gibi elektrik geçirmeyen maddelerle hasta çekilerek veya kablo itilerek akımdan kurtarılır.
4.Solunum durmuşsa yapay solunuma, kalp durmuşsa kalp masajına başlanır.
5.Yanık varsa soğuk su ile yıkanır.

KIRIKLARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Hasta sarsılmaz ve hareket ettirilmez.
2. Kanama varsa durdurulur.
3. Hasta taşınmadan önce kırık bölgesi hareketsiz hale getirilir. (Bunun için tahta gibi sert cisimler kullanılabilir.)
4.Açık kırık varsa (ırık uçları görülüyorsa) kırık kemik parçalarına kesinlikle dokunulmaz ve bunlar yerleştirilmeye çalışılmaz. Yara üzerine temiz bir gazlı bez kapatılır.

YANIKLARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Soğuk musluk suyu ile ağrı azaltılır.
2.Hastanın takıları çıkartılır. (Daha sonra oluşabilecek şişler nedeniyle çıkarmak zorlaşabilir.)
3.Oluşan kabarcıklar patlatılmaz.
4.Yanan kısımların üzeri temiz gazlı bezle kapatılır hiçbir şey sürülmez.
5.Hastanın bilinci yerinde ise bol su içirilir.
6.Yanık yüzeyine diş macunu, salça, yoğurt gibi maddeler kesinlikle sürülmemelidir.

YARALANMALARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Kanama varsa kontrol edilir.
2.Yaranın kirlenmesi önlenir.
3.Varsa kopan parça korunur. (Islak bir gazlı beze sarılıp bir naylon torbaya konulur, bu torba da içi buz dolu başka bir torbaya konulur.)

Dr.Necdet POYRAZ